Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS) występuje u około 7-15% populacji. Na tę chorobę dwa razy częściej zapadają kobiety, a diagnoza zwykle jest stawiana przed ukończeniem 50 roku życia. Aktualnie wiemy, jak ważna jest dieta w zespole jelita drażliwego. IBS objawia się dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, takimi jak ból brzucha, wzdęcia, zaparcia i biegunka, które w znaczącym stopniu mogą pogorszyć jakość życia i ogólne samopoczucie.
Wyróżnia się 3 różne postacie zespołu jelita drażliwego:
Postać biegunkowa
Postać zaparciowa
Postać mieszana
Przyczyny wystąpienia tej choroby nie są do końca poznane, natomiast istnieją hipotezy, że jej głównym podłożem jest zaburzona motoryka przewodu pokarmowego, występowanie stanu zapalnego, zmieniona flora bakteryjna i stres.
Więcej o diagnostyce i objawach zespołu jelita drażliwego tutaj, a w tym artykule skupię się na diecie IBS.
Jelito drażliwe dieta a objawy
Około 70-89% osób chorujących na IBS zgłasza, że niektóre produkty żywieniowe w znaczącym stopniu wpływają na nasilenie objawów, co jest przyczyną częstych eliminacji pokarmowych. Właśnie takie spostrzeżenia sprawiły, że badania w kierunku diety w zespole jelita drażliwego stanowią bardzo istotny obszar.
Zazwyczaj jednak trudno jest o skonkretyzowanie tego, jakie dokładnie produkty w jakich ilościach w diecie nasilają objawy zespołu jelita drażliwego.
Stałe nawyki a zespół jelita drażliwego dieta
Zanim przejdę do omówienia tego, jaka konkretnie dieta jest zalecana przy IBS, to wyjaśnię, jakie nawyki związane z żywieniem są przy tej chorobie niezwykle ważne. Ich wprowadzenie w życie może znacznie poprawić samopoczucie przy zespole jelita drażliwego.
Rutyna rytmu dobowego
Warto dążyć do uregulowania godziny zasypiania, pobudki i spożywania pierwszego posiłku w diecie IBS. Stałe godziny najważniejszych punktów dnia będą pomocne w uregulowaniu pracy naszych jelit i pór wypróżniania.
2. Dostosowanie wielkości porcji
Niekiedy osoby z IBS mają zmniejszoną tolerancję na duże porcje posiłków. W przypadku, gdy odczuwamy nasilenie symptomów głównie po największym posiłku w ciągu dnia (szczególnie jeśli występują mimo stosowania diety w zespole jelita drażliwego - low FODMAP), to zachęcam do spróbowania podzielenia tego posiłku na dwa mniejsze w pewnych odstępach godzinowych. Przykładowo – zamiast dużego obiadu o godz. 16 - zjeść połowę obiadu o 15, a drugą połowę o godz. 17.
3. Wypijanie odpowiedniej ilości płynów
Kobiety powinny wypijać min. 2 litry płynów dziennie, a mężczyźni 2,5 litra dziennie (ok. 30 ml na każdy kilogram masy ciała). Dążenie do osiągania co najmniej tej minimalnej dawki każdego dnia może okazać się niezwykle pomocne w zwalczaniu zaparć, a w biegunkowej postaci IBS - będzie zapobiegać odwodnieniu.
4. Kawa i mocna herbata
Kawa oraz mocna herbata pobudzają perystaltykę jelit, w związku z czym nie są zalecane przy postaci biegunkowej IBS lub mieszanej (w okresie nasilenia biegunek). Z kolei wśród osób z zespołem jelita drażliwego postaci zaparciowej, kawa i mocna herbata mogą pojawić się w diecie, jednak warto obserwować indywidualne odczucia.
Zespół jelita drażliwego dieta low FODMAP
Zalecenia dietetyczne dla osób z zespołem jelita wrażliwego, które przekazywano przez ostatnie lata obejmowały zmniejszenie spożycia lub wykluczenie grup produktów, po których często występowały wzdęcia, gazy i bóle brzucha. Były nimi mleko i przetwory mleczne, rośliny strączkowe, warzywa krzyżowe, niektóre owoce i produkty zbożowe. Natomiast przez wiele lat nie wiadomo było co konkretnie łączy te zupełnie różne produkty, dlatego trudno było o konkretne założenia diety w zespole jelita drażliwego.
W 2005 roku w Monash University rozpoczęto badania w kierunku diety w zespole jelita drażliwego i dzięki wieloletniej pracy, rozwiązano zagadkę co jest wspólnym składnikiem żywności nasilającej powstawanie gazów, bólu brzucha i biegunki.
Zapraszam do zapoznania się z moim filmem - zespół jelita drażliwego dieta:
Jelito drażliwe dieta - na czym polega?
Badacze z Monash University udowodnili, że wspólnym mianownikiem produktów powodujących objawy w zespole jelita drażliwego są węglowodany łatwo fermentujące, czyli takie, które zostaną chętnie sfermentowane przez bakterie jelitowe w jelicie grubym. Produktem fermentacji jest gaz, a jego nadmiar w jelicie powoduje uczucie wzdęcia oraz gazy.
Niezdolność do całkowitego strawienia tych węglowodanów w jelicie cienkim jest przyczyną tego, że dostają się one do jelita grubego. Ich duża ilość zaburza także ciśnienie osmotyczne, co może skutkować np. biegunką. Istnieje kilka rodzajów takich węglowodanów, a ich wspólna nazwa to "FODMAP", czyli fermentowalne oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole (ang. Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols).
Zatem przy jelicie drażliwym dieta powinna opierać się na wykluczaniu produktów FODMAP, których indywidualnie nie tolerujemy. Aby sprawdzić to, czego nie tolerujemy, należy przejść przez wszystkie 3 etapy diety FODMAP.
Zespół jelita drażliwego - dieta daje efekty?
Aktualne wyniki badań naukowych wskazują na wysoką skuteczność diety IBS opracowanej przez zespół z Monash University, ponieważ u około 70% osób chorujących na IBS przyczynia się ona do zmniejszenia objawów.
Zauważa się zmniejszenie bólu brzucha, występowania wzdęć i uregulowanie częstości wypróżnień.
3 etapy - zespół jelita drażliwego dieta
Przy leczeniu IBS dieta obejmuje trzy etapy:
fazę eliminacji (2-6 tygodni),
fazę reintrodukcji (8-12 tygodni)
i fazę personalizacji.
Istnieją konkretne wytyczne co do produktów, które należy wykluczyć w pierwszym etapie, oraz dokładne wskazówki tego, jak ma przebiegać reintrodukcja, czyli ponowne wprowadzenie.
Jeśli chcesz wiedzieć, które produkty są dozwolone, a które są niedozwolone na diecie low FODMAP to sprawdź --> Zespół jelita drażliwego dieta PDF (lista produktów).
Zespół jelita drażliwego dieta - czy ma jakieś wady?
Mimo wielu zalet, dieta low FODMAP ma niestety także swoje wady. Przede wszystkim jest dość restrykcyjna i wymaga dużej dyscypliny. Pocieszeniem może być fakt, że najtrudniejsze etapy (1 i 2 faza) są tylko czasowe, a pomogą nam w uzyskaniu odpowiedzi na bardzo indywidualne pytanie "Jakie produkty nasilają objawy IBS u MNIE?".
Ze względu na wiele eliminacji, istnieje wysokie ryzyko niedoborów żywieniowych, dlatego warto, aby dietę przygotował dietetyk, który zadba o prawidłową podaż kalorii, makroskładników, witamin oraz minerałów. Jeśli potrzebujesz pomocy przy diecie w zespole jelita drażliwego, to możesz umówić się do mnie na wizytę online.
Ponadto ograniczenie produktów bogatych w FODMAP powoduje, że nasza mikroflora jelitowa nie ma wystarczającej ilości pożywienia i może ulec niekorzystnym zmianom.
Jeśli chorujesz na zespół jelita drażliwego i potrzebujesz pomocy w przejściu przez wszystkie etapy diety low FODMAP, to umów się do mnie na wizytę online.
Dietetyk FODMAP - mgr Joanna Marciszewska