Sposoby na zaparcia. Przyczyny zaparć i leczenie

Zaparcie, często potocznie nazywane zatwardzeniem, to przedłużone zaleganie treści jelitowej w okolicy przewodu pokarmowego. Objawia się problemami z wypróżnieniem, występującym raz na parę dni, a w ekstremalnych przypadkach nawet raz na dwa tygodnie. Towarzyszy mu uczucie niepełnego oddania stolca czy też jego zbyt twarda konsystencja. Bywa bolesne i poprzedzone silnym parciem. Długotrwałe zaparcia mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne, a także utrudniają codzienne funkcjonowanie. Jest to problem, który często znika po wprowadzeniu kilku zmian w diecie i zwiększeniu aktywności fizycznej w ciągu dnia. Uporać się z nimi możesz poprzez metody omówione poniżej. Pamiętaj jednak, by zgłosić się do lekarza, gdy pomimo wprowadzonych zmian, dolegliwości nie ustępują, ponieważ może to oznaczać pozajelitowe przyczyny zaparć.

Zaparcia atoniczne - spowodowane są zwolnieniem perystaltyki jelit, a w konsekwencji dochodzi do nadmiernego wchłaniania wody w jelicie grubym i zagęszczenia mas kałowych. Stają się one zbite, twarde, co sprawia, że wypróżnianie jest utrudnione i bolesne.
Zaparcia spastyczne- spowodowane są zaciskaniem się jelita wokół mas kałowych, co może prowadzić do stanów zapalnych. Często występuje zaparcie naprzemiennie z biegunką, co spowodowane jest stanem zapalnym.

Objawy zaparć mogą być bardzo różne i zależą one od schorzenia, które je wywołuje. Do głównych objawów zaparć należą:

Oddawanie twardego kału, czemu często towarzyszy ból
Wzdęcia
Ból brzucha
Brak apetytu
Cuchnące gazy
Krew w kale
Domieszka śluzu w kale
Rozdrażnienie
W skrajnych przypadkach nawet gorączka

Co powoduje zaparcia? Przyczyny zaparć

Zbyt mała ilość błonnika pokarmowego w diecie
Nienawadnianie organizmu, picie zbyt małej ilości wody
Mała aktywność fizyczna lub jej nagły spadek
Powstrzymywanie stolca, przez co pojawiają się zaparcia czynnościowe
Dieta bogata w przetworzone produkty zawierające tłuszcze trans (m.in. Chipsy, ciastka, ciasta, tłuste mięso)
Zespół jelita drażliwego
Zaburzony skład mikroflory jelitowej
Stres
Pobyt w nowym miejscu
Choroby układu nerwowego (neuropatia cukrzycowa, choroby naczyniowe mózgu, choroba Parkinsona)
Zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, nadczynność przytarczyc
Depresja
Stosowanie niektórych leków

Jak leczyć zaparcia dietą?

Celem diety przy zaparciach jest przyspieszenie przez jelito grube transportu mas kałowych, dzięki czemu nastąpi wypróżnienie stolca. Oparta jest ona na spożywaniu ok. 2 l napoju dziennie oraz odpowiednio dobranych produktów w zależności od tego, czy są to zaparcia spastyczne, czy atoniczne. Należy jeść posiłki o ustalonych porach 4-5 razy dziennie. Pomocne może okazać się włączenie do śniadania fermentowanych produktów mlecznych takich jak: kefir, chuda maślanka czy jogurt. Przy zaparciach czynnościowych atonicznych dieta powinna zawierać produkty bogato resztkowe, natomiast przy zaparciach spastycznych ważne jest komponowanie posiłków łatwostrawnych, ale z zachowaniem normy na podaż błonnika (25-30g/dziennie). Posiłki powinny być spożywane bez pośpiechu, spokojnie, najlepiej na świeżym powietrzu.

Przykładowe produkty polecane przy zaparciach spastycznych

Produkty i potrawy	Zalecane	Zalecane w umiarkowanych ilościach
Napoje	Mleko 1,5% tłuszczu, jogurt, kefir, chuda maślanka, kawa zbożowa, soki owocowe, soki warzywne, wody mineralne, woda przegotowana z miodem	Słaba kawa z mlekiem, mleko pełnotłuste
Pieczywo i kasze	Pieczywo jasne, pszenne, drobnoziarniste kasze (jaglana, amarantus, owsiana, manna)	Graham pszenny
Dodatki do pieczywa	Chudy twaróg, chude wędliny (m.in. Z kurczaka, indyka), pasty z gotowanych warzyw bez skórki	Sery dojrzewające
Mięso zwierząt rzeźnych, podroby, drób, ryby	Chude mięso (mięso z kurczaka bez skóry, mięso z indyka, mięso z królika, mięso z perliczki), delikatne gatunku ryb (dorsz, lin, sandacz, mintaj, dorada, flądra)	Tłuste ryby (łosoś, tuńczyk, sardynki)
Owoce	Najlepiej bez skórki, w postaci przecierów, gotowane: morele, banany, jabłka	Śliwki suszone, śliwki, wiśnie
Warzywa	Marchew, dynia, kabaczki, buraki, seler, pietruszka, pomidory, sałata	Szpinak, rabarbar, fasolka szparagowa, surówki z marchewki
Przyprawy	Nać pietruszki, koperek, majeranek, rzeżucha, melisa, tymianek	Ocet winny, sól, pieprz ziołowy, bazylia, kminek

Przykładowe produkty polecane przy zaparciach atonicznych

Produkty i potrawy	Zalecane	Zalecane w umiarkowanych ilościach
Napoje	Mleko 2% tłuszczu, jogurt, kefir, maślanka, kawa zbożowa, soki owocowe, soki warzywne, wody	Kawa naturalna, mleko pełne, napary z ziół pobudzające pracę przewodu pokarmowego
Pieczywo i kasze	Pieczywo z pełnego ziarna, bułki grahamki, pieczywo chrupkie, pumpernikiel, kasze gruboziarniste (m.in. Gryczana, jęczmienna, orkiszowa)	Chleb żytni jasny
Dodatki do pieczywa	Chudy twaróg, wędliny drobiowe, chuda szynka, pasztet z warzyw, pasty warzywne.	Półtłusty twaróg, sery podpuszczkowe
Mięso zwierząt rzeźnych, podroby, drób, ryby	Chude gatunki mięs (cielęcina, schab, królik, indyk, kurczak, perliczka), chude ryby (m.in. Sandacz, szczupak, karp, lin, flądra, dorsz, pstrąg, morszczuk, mintaj)	Średnio tłuste gatunki mięs i mięsa krwiste: wieprzowina, wołowina, wątroba, nerki czy serca.
Owoce	Najlepiej świeże, ze skórką, szczególnie: owoce jagodowe (m.in. Truskawki, maliny, poziomki, porzeczki) oraz owoce drobno pestkowe (m.in. Jabłka).	Gruszki, orzechy
Warzywa	Warzywa świeże oraz w postaci surówek m.in. buraki, papryka, pomidory, marchew, dynia, szpinak, sałata, pietruszka, seler,	Kalafior, kiszona kapusta, warzywa cebulowe (cebula, czosnek, por)
Przyprawy	Koperek zielony, pietruszka, jarzynka, kminek, majeranek, gałka muszkatołowa, liść laurowy, ziele angielskie, papryka słodka, pieprz ziołowy, kurkuma, curry.	Musztarda, ostra papryka

Podsumowanie:

1. Podstawą jest nawodnienie, spożywaj ok. 2-2,5l płynów dziennie

2. Błonnik pokarmowy jest twoim przyjacielem w trakcie zaparć i nie tylko!

3. Włącz w swój jadłospis fermentowane produkty mleczne

4. Spożywaj wcześniej namoczone przez noc, suszone owoce

Problemy z zaparciami, a styl życia

Bardzo ważną kwestią w walce z zaparciami jest aktywność fizyczna. Konsekwencją siedzącego trybu życia jest spowolniony pasaż jelitowy, przez co mogą wystąpić problemy z wypróżnianiem. Nie trzeba być sportowcem, by móc cieszyć się sprawnymi jelitami. Warto korzystać z prostych form aktywności fizycznej takich jak:

Spacery
Jazda na rowerze
Pływanie
Bieganie
Jazda na rolkach itp.

Przyczyną zaparć jest także stres, który można złagodzić za pomocą aktywności takich jak:

Joga
Medytacja
Spożywanie posiłków w spokoju
Czas spędzany z bliskimi
Każda inna aktywność, która sprawia, że się relaksujesz.

W przypadku długotrwałego stresu, z którym nie potrafisz sobie poradzić należy skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym.

Skuteczne sposoby na zaparcia

Istotne jest nie tylko to co jemy, ale także to w jaki sposób przygotowujemy potrawy. Przy obróbce termicznej lepszy wybór stanowi duszenie, gotowanie, czy pieczenie w folii, niż smażenie na głębokim oleju. Zalecenia w zależności od rodzaju zaparć różnią się, dlatego ważne jest przed podjęciem działań ustalenie ich przyczyny z dietetykiem i lekarzem.

Skuteczne sposoby w zaparciach spastycznych

Stopniowe wprowadzanie błonnika, którego zawartość w diecie powinna wynosić ok. 25-30g. Istotną rolę pełni tu błonnik rozpuszczalny, którego źródłem są m.in.: jabłka, banany, bakłażan, cytrusy, siemię lniane czy nasiona babki płesznik.

Wraz z zwiększaniem zawartości błonnika w diecie należy zwiększyć ilość spożywanych płynów
Warzywa i owoce początkowo najlepiej podawać w postaci przetartej, ugotowanej
Należy pamiętać o regularnym spożywaniu posiłków
Włączenie do pierwszego posiłku fermentowanych produktów mlecznych
Jedzenie w spokoju, skupienie się na spożywanym posiłku
Spożywanie z rana namoczonych wcześniej przez noc suszonych śliwek oraz 1x dziennie łyżkę otrąb pszennych
Unikanie potraw smażonych na głębokim oleju, bardzo tłustych
Znaczne ograniczenie słodyczy, wysoko przetworzonych produktów m.in. chipsy, ciastka itd., czekolady, kakao

Skuteczne sposoby w zaparciach atonicznych

Wprowadzenie produktów bogatych w błonnik (m.in. Pełnoziarnistych produktów, warzyw i owoców ze skórką.

Istotną rolę pełni błonnik nierozpuszczalny, którego źródłem są m.in.: kasza gryczana, kasza jęczmienna, pieczywo graham, owoce z grubą skórką, nasiona dyni, szpinak, maliny, agrest, kiwi
Warzywa i owoce spożywać na surowo wraz z skórką
Zaleca się 2-3 razy dziennie spożywanie łyżki otrąb, można je podawać z jogurtem czy surówkami
Wraz z zwiększeniem podaży błonnika należy zwiększyć ilość spożywanych płynów
Włączenie do śniadania fermentowanych produktów mlecznych
Należy pamiętać o regularnym spożywaniu posiłków
Spożywanie namoczonych wcześniej przez noc suszonych owoców, przede wszystkim śliwek
Unikanie potraw smażonych na głębokim oleju, bardzo tłustych

Autorka artykułu: Katarzyna Zagozda

_________