O witaminie D mówi się co raz więcej i jestem pewna, że wielu z Was zna zarys jej działania oraz źródła. Mimo to, postanowiłam stworzyć klarowne zestawienie najistotniejszych informacji i przekazać Wam kilka ciekawostek. Na temat tej witaminy napisałam prawie 100 stron mojej pracy magisterskiej, dlatego uwierzcie, że skrócenie tych informacji do krótkiej formy było dla mnie dużym wyzwaniem...
Ciekawostki o witaminie D
Suplementy witaminy D warto przyjmować z posiłkiem, ponieważ jest to składnik niezbędny podczas procesu jej wchłaniania w jelicie cienkim.
Zauważono, że redukcja masy ciała o 10% (podczas 20 tyg. diety) przyczynia się do wzrostu stężenia wit. D we krwi o 34% - jest to związane z rozpadem tkanki tłuszczowej, która jest miejscem magazynowania tej witaminy.
Osoby otyłe mają wyższe ryzyko niedoborów witaminy D - właśnie ze względu na zbyt wysoki poziom tkanki tłuszczowej, w której kumuluje się ta witamina.
U osób z ciemną karnacją synteza skórna witaminy D jest mniej efektywna niż u osób z jasną karnacją.
Jeśli wiosną i latem pracujesz do późna w zamkniętym pomieszczeniu i rzadko spacerujesz, to bardzo prawdopodobne, że nawet w słonecznych miesiącach możesz mieć niedobór tej witaminy - warto, abyś zbadał jej stężenie we krwi.
Osoby chorujące na Hashimoto mają znacznie wyższe ryzyko niedoborów witaminy D niż osoby z inną chorobą tarczycy i osoby zdrowe.
Źródła i zalecenia suplementacji witaminy D
80-90% zapotrzebowania człowieka na witaminę D jest syntetyzowane w skórze, pod pływem promenowania ultrafioletowego typu B (UVB), dlatego najlepszym sposobem na zapobieganie niedoborom tej witaminy jest przebywanie na słońcu - codziennie przez 15 minut, z odkrytą twarzą, przedramionami i częściowo nogami, bez stosowania filtrów UV. To proste, ale nie dla osób mieszkających jesienią i zimą w Polsce, ponieważ od października do marca promienie słoneczne (jeśli już jakieś są) padają w naszym kraju pod takim kątem, że synteza witaminy D nie jest efektywna.
Poza syntezą skórną, witaminę D dostarczamy także przez spożywanie niektórych produktów spożywczych takich jak śledzie, makrela, jajka, czy w ser żółty. Natomiast pokrycie całodziennego zapotrzebowania witaminy D z diety nie jest łatwe i często, nawet przy dobrym zbilansowaniu, jest po prostu niewystarczające.
W związku z tym, zgodnie z wytycznymi dla populacji Europy Środkowej, zaleca się suplementowanie 800-2000 IU witaminy D3/ dzień w okresie jesienno-zimowym. Osobom otyłym zalecana jest wyższa dawka: 1600-4000 IU/dobę.
Skutki niedoboru witaminy D
Szacuje się, że ponad 90% Polaków ma niedobory witaminy D, co wiąże się z wieloma konsekwencjami zdrowotnymi. Aby przekonać się, czy macie niedobór tej witaminy, warto wybrać się do punktu pobrań i wykonać badanie stężenia 25(OH)D (kalcydiolu) w surowicy. Prawidłowy wynik będzie utrzymywał się w zakresie 30-50 ng/ml.
Niski poziom tej witaminy we krwi wiąże się z wyższym ryzykiem depresji, niż u osób z prawidłowym stężeniem. Okazuje się, że najwięcej przypadków depresji odnotowuje się na początku wiosny - gdy zapasy wit. D są bardzo małe po wielu bezsłonecznych miesiącach.
Ma działanie wspomagające odporność, stymuluje produkcję naturalnych antybiotyków (peptydów antydrobnoustrojowych), które występują w naszych komórkach i tkankach. Wykazano, że osoby mające stężenie witaminy D we krwi lekko ponad normę (≥ 38 ng/mL 25(OH)D; norma: 30-50) rzadziej chorują na ostre infekcje dróg oddechowych (np. zapalenie płuc, grypa) w porównaniu do osób mających niższy poziom tej witaminy.
Wspomaga wchłanianie wapnia, dlatego jej niedobór może prowadzić do krzywicy u dzieci, osteopenii/osteoporozy u dorosłych i wyższego ryzyka kontuzji i złamań.
Niedobory tej witaminy mogą także prowadzić do indukcji stanów zapalnych, które sprzyjają takim chorobom jak np. insulinooporność, cukrzyca.
U kobiet witamina D stymuluje syntezę progesteronu, estradiolu i estronu w tkance jajnika, a zaburzenia hormonalne mogą wiązać się z jej niedoborami.
Niewystarczające stężenie wit. D we krwi może przyczyniać się do obniżonego poziomu testosteronu, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Testosteron jest hormonem anabolicznym i pobudza syntezę mięśni, dlatego jego niski poziom nie sprzyja budowaniu masy mięśniowej. Ponadto hormon ten pełni kluczową rolę w utrzymaniu libido.
Poza wpływem na hormony płciowe, niewystarczające stężenie wit. D we krwi może skutkować niepłodnością męską z powodu złej jakości nasienia. Wykazano, że mężczyźni z niedoborem tej witaminy mają gorszą morfologię nasienia i mniejszą ruchliwość plemników w porównaniu do mężczyzn z prawidłowym poziomem wit D.
Podsumowując Jeśli mieszkasz w Polsce od października do marca, to w celu zapobiegania niedoborom witaminy D masz dwa rozwiązania:
Pojechać na półroczne wakacje na Dominikanę,
Albo kupić witaminę D w aptece i przyjmować 800-4000 IU/dzień w zależności od masy ciała, a dla pewności możesz zbadać jej stężenie i skonsultować wynik z lekarzem.
Bibliografia
Choi Y., Kim W., Kim T. et al.: Low levels of serum vitamin D3 are associated with autoimmune thyroid disease in pre-menopausal women. Thyroid, 2014, 24, 655-661.
Dąbrowski F., Grzechocińska B., Wielgos M.:The Role of Vitamin D in Reproductive Health-A Trojan Horse or the Golden Fleece? Nutrients, 2015, 7, 4139-4153.
Groningen L., Opdenoordt S., Sorge A. et al.:Cholecalciferol loading dose guideline for vitamin D-deficient adults. Eur J Endocrinol, 2010, 162, 805-811.
Kim D.: Low vitamin D status is associated with hypothyroid Hashimoto's thyroiditis. Hormones, 2016, 15, 385-393.